Academische werkplaats jeugd twente

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling bij ongeboren en jonge kinderen

Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling bij ongeboren en jonge kinderen (leeftijd -9 maanden tot 4 jaar) in de regio Twente
(duur project september 2020 t/m december 2021) 

In het kader van het landelijk programma ‘Geweld Hoort Nergens Thuis’ is subsidie verleend voor het project “Aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling bij ongeboren en jonge kinderen (leeftijd -9 maanden tot 4 jaar) in de regio Twente 2020-2021”. Hieronder is een korte samenvatting beschreven over de inhoud van het project.

Het doel:
Dit project wil ervoor zorgen dat door een betere vroegsignalering van risicofactoren en een effectievere ketensamenwerking huiselijk geweld en kindermishandeling bij ongeboren en jonge kinderen voorkomen kan worden. Daarnaast beoogt het project dat baby’s en jonge kinderen die opgroeien in een onveilige thuissituatie tijdig de juiste nazorg krijgen en opvoeders een gunstig opvoedklimaat kunnen bieden.

Doelgroepbeschrijving:
Dit project richt zich op ongeboren en jonge kinderen (-9 maanden tot 4 jaar) die in een onveilige thuissituatie opgroeien.

Beoogde verbetering:
Het project zet in op het ontwikkelen en implementeren van een multidisciplinaire aanpak (MDA) in Twente, waarbij professionals uit de medische, psychosociale, forensische en justitiële sector hun expertise bundelen met als speerpunten:

1. Voorkomen van huiselijk geweld en mishandeling bij ongeboren en jonge kinderen door
al in een zeer vroeg stadium risicovolle gezinssituaties in beeld te krijgen, zodat middels
domeinoverstijgende ketensamenwerking efficiëntere risicogestuurde zorg kan worden
ingezet

2. Doorbreken van de intergenerationele overdracht door in gezinnen/families waar eerder
reeds huiselijk geweld en kindermishandeling plaatsvond trauma bij baby's en jonge
kinderen te beperken ofte voorkomen

3. Aandacht voor een specifieke doelgroep namelijk kwetsbare gezinnen met ongeboren en
jonge kinderen, waar veel risicofactoren aanwezig zijn en hun ondersteunen om een zo
gunstig mogelijk opvoedklimaat te scheppen

De multidisciplinaire aanpak die domeinoverstijgend is, wordt ontwikkeld en geïmplementeerd in een pilotgemeente (Hengelo).

Multidisciplinaire aanpak (MDA):
De professionals die betrokken zijn bij de MDA maken een integrale analyse van de problemen en risico- en beschermende factoren in de verschillende contexten waarin een kind leeft. Samen met ouders en bepalen ze welke combinatie van (preventieve en curatieve) interventies door wie geboden gaat worden. Hierbij wordt uitgegaan van het principe één gezin, één plan. Binnen de MDA dienen de rollen en verantwoordelijkheden van elke discipline gedefinieerd te worden, moet er een duidelijke methode van samenwerking vastgelegd worden (aan de hand van 1Gezin, 1 Plan) en structurele bijeenkomsten worden georganiseerd waarin de casus wordt gemonitord. Een coördinator zorgt voor de organisatie van deze bijeenkomsten.

Beoogde (eind)resultaten:

1. Er is een MDA gericht op ongeboren en jonge kinderen verkerend in een onveilige thuissituatie die uitgerold kan worden in de regio Twente. De MDA bestaat uit een gefaseerde benadering van signaleren van risicofactoren en beschermende factoren, het bespreekbaar maken van huiselijk geweld of kindermishandeling tot het opstellen van een behandelplan en evaluatie. Voor het ontwikkelen van een MDA kan gebruik worden gemaakt van een SWOT-analyse, waarna de ontwikkelde MDA in een pilotgebied (gemeente Hengelo) toegepast en onderzocht wordt.

2. Om te bepalen welke interventies voor baby’s en jonge kinderen die in een onveilige thuissituatie opgroeien effectief zijn en ingezet kunnen worden om de schade te beperken, is een literatuuronderzoek verricht naar evidence-based interventies. Daarnaast is geïnventariseerd welke interventies op dit moment al worden ingezet.

3. Om als opvoeder beter in staat te zijn om een passend klimaat te bieden in een situatie met risicofactoren zijn ervaringsdeskundigen bevraagd naar hun ervaringen met de zorg die is ingezet en wat zij daarin gewenst hadden. Daarnaast is geïnventariseerd welke evidence-based interventies gericht op het bevorderen van de ouder-kind relatie aanwezig zijn en welke door professionals betrokken bij kwetsbare gezinnen met ongeboren en jonge kinderen in de praktijk worden gebruikt.

2. en 3. resulteren in een toolkit met interventies gericht op traumabehandeling als ook op de ouder-kind relatie waarmee binnen de MDA in het pilotgebied wordt gewerkt. Deze toolkit wordt beschikbaar gesteld aan andere gemeenten binnen en buiten de regio Twente.

Kwantitatieve resultaten (gemonitord middels een voor- en een nameting):
- Professionals die bij dit project betrokken zijn, hebben meegewerkt aan een voor- en een nameting. Zij zijn na afronding van het project beter in staat om vroegsignalering van huiselijk geweld en kindermishandeling uit te voeren en zorgen te bespreken met ouders van ongeboren kinderen en jonge kinderen waarbij sprake is van risicofactoren.
- Bij 50% van de zwangeren en gezinnen met kinderen onder de 4 jaar, waar een Veilig Thuis melding heeft plaatsgevonden, is er een concreet gezinsbehandelplan gericht op herstel en trauma (= fase van herstelgerichte behandeling).

Kwalitatieve resultaten:
- Beschrijving van de ketensamenwerking;
- Toolkit met interventies gericht op traumabehandeling als ook op de ouder-kind relatie.

Projectplan
Fase 0 (september 2020 – oktober 2020):
Voorbereidende werkzaamheden.

Fase 1 (oktober 2020 – januari 2021):
Interviews en focusgroepen worden gehouden met de ervaringsdeskundigen en professionals om inzicht te krijgen in:
- de aanwezige kennis, vaardigheden en attitude bij professionals (verloskundigen, gynaecologen, kraamzorg, huis- en kinderartsen, JGZ, pedagogisch medewerkers werkzaam bij kinderopvang en peuterspeelzalen, toegangsteams gemeenten, jeugdzorg en politie) om risicofactoren te signaleren en zorgen te bespreken met ouders waarbij gehandeld wordt volgens de verbeterde meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Daarbij wordt gekeken naar wat hierin gewenst wordt.
- de huidige ketensamenwerking en wat hierin verbeterd kan worden om huiselijk geweld en kindermishandeling te voorkomen.
- de ervaringen van ouders met de zorg die geboden is na een VTT melding gericht op traumabehandeling van het jonge kind en herstel van de ouder-kind relatie. Daarbij wordt tevens gekeken wat hierin gewenst wordt.

(Literatuur)onderzoek gericht op interventies voor traumabehandeling en (herstel) ouder-kind relatie:
- Inzicht krijgen in welke evidence based interventie programma’s voor zwangeren en jonge kinderen die opgroeien in een onveilige thuissituatie, beschikbaar zijn gericht op de traumabehandeling.
- De gevonden evidence based interventies programma’s voor zwangeren en jonge kinderen worden vergeleken met de huidige programma’s die reeds gebruikt worden in Hengelo/Twente;
- Inventarisatie van de evidence-based beschikbare interventies gericht op het bevorderen van de ouder-kind relatie en welke door professionals betrokken bij kwetsbare gezinnen met ongeboren en jonge kinderen in de praktijk worden gebruikt.

Het (literatuur)onderzoek resulteert in de ontwikkeling van een toolkit met interventies gericht op traumabehandeling als ook op de ouder-kind relatie waarmee binnen de MDA in het pilotgebied wordt gewerkt. Deze toolkit wordt beschikbaar gesteld aan andere Twentse gemeenten.

Fase 2 (februari 2021-oktober 2021):
Ontwikkeling en proefimplementatie van de MDA gericht op de ketensamenwerking (op grond van de resultaten van de SWOT-analyse) in de pilotgemeente. De professionals die betrokken zijn bij de MDA maken een integrale analyse van de problemen, risico- en beschermende factoren in de verschillende contexten waarin een kind leeft en bepalen welke combinatie van (preventieve en curatieve) interventies door wie geboden gaat worden. Bij de MDA wordt uitgegaan van het principe één gezin, één plan. Binnen de MDA dienen de rollen en verantwoordelijkheden van elke discipline gedefinieerd te worden, moet er een duidelijke methode van samenwerking vastgelegd worden (aan de hand van 1Gezin, 1 Plan) en structurele bijeenkomsten worden georganiseerd waarin de casus wordt gemonitord. Tevens wordt in de pilotgemeente de ontwikkelde toolkit met interventies gericht op traumabehandeling als ook op de ouder-kind relatie toegepast.

Fase 3 (november 2021-december 2021):
N.a.v. de interviews met ervaringsdeskundigen, de proefimplementatie van de MDA in de pilotgemeente en de ontwikkelde toolkit wordt een voorstel voor borging van de MDA binnen de gemeente Hengelo als ook voor de regio Twente geformuleerd.

Betrokken professionals onderzoeksproject:
We onderscheiden de direct betrokken partijen die actief deelnemen aan het project (aanwezig in de projectgroep), zoals de JGZ, gemeente Hengelo, IMH Nederland, Expertisecentrum Jonge Kind Hengelo, Veilig Thuis Twente en Raad voor de Kinderbescherming. Dit project wordt vanuit de Academische Werkplaats Twente (AWJT) begeleid en een vertegenwoordiging hiervan zal ook deelnemen aan de projectgroep.

Daarnaast is er een breder veld waarmee genoemde partijen verbinding maken, zoals de geboortezorg, huisartsen- en kindergeneeskundige zorg, de kinderopvang, de Wmo en inkomensondersteuning vanuit gemeenten, de politie, gecertificeerde instellingen voor jeugdbescherming en de pleegzorg in Twente. Deze partijen zullen deelnemen aan het onderzoek, waarbij ze op korte termijn gevraagd worden om deel te nemen aan een focusgroep of een vragenlijst in te vullen.

Enkele uitvoerende partners in Twente die ouders zorg bieden na een Veilig Thuis melding, zoals Kadera (vrouwenopvang) en pleegzorg, worden benaderd met de vraag om in ieder geval 2 ervaringsdeskundige ouders per partij te betrekken. De ervaring van ouders m.b.t. het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling door professionals die bij hun betrokken zijn geweest, de onderlinge samenwerking en de ondersteuning die ze na een Veilig Thuis melding hebben ontvangen, worden geïnventariseerd.

Contact

Mocht u vragen hebben over het onderzoek dan kan u contact opnemen met:
Sandra Gijzen – projectcoördinator Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Zillah Holtkamp – projectcoördinator: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.